Eluxadoline…opioid receptor agonist/antagonist สำหรับรักษา IBS

กลุ่มอาการของลำไส้ทำงานแปรปรวน (irritable bowel syndrome; IBS) เป็นความผิดปกติที่เกิดเรื้อรัง อาจจำแนก IBS ตามอาการที่เป็นลักษณะเด่นได้เป็น ชนิดท้องผูกเด่น (constipation-predominant IBS; IBS-C) ชนิดท้องเดินเด่น (diarrhea-predominant IBS; IBS-D) และชนิดท้องผูกสลับท้องเดิน (alternating-type IBS; IBS-A หรือ mixed IBS; IBS-M) ยังไม่ทราบสาเหตุที่ชัดเจนและมียาหลายกลุ่มที่นำมาใช้รักษาตามอาการที่เกิดขึ้นรวมถึงยาจำพวกโอปิออยด์ (opioids) เช่น diphenoxylate ซึ่งเป็น μ-receptor agonist ยานี้ใช้รักษาอาการท้องเดินในผู้ป่วย IBS-D เมื่อใช้ยานี้จะเกิดอาการท้องผูกตามมา (ดูข้อมูลเพิ่มเติม ใน “ข่าวยา” ประจำสัปดาห์ที่ 3 เดือน กรกฎาคม ปี 2558)

Eluxadoline เป็นยาใหม่ที่ได้รับอนุญาตให้วางจำหน่ายแล้วในบางประเทศในข้อบ่งใช้สำหรับรักษา IBS-D ในผู้ใหญ่ eluxadoline เป็น μ-opioid receptor agonist และ δ-opioid receptor antagonist (mixed μ-opioid receptor agonist/δ-opioid receptor antagonist) และยังเป็น κ-opioid receptor agonist อีกด้วย การออกฤทธิ์ที่ตัวรับเหล่านี้ ทำให้ยามีฤทธิ์ช่วยควบคุมการทำงานของทางเดินอาหารและลดอาการปวด อีกทั้งยังช่วยลดผลที่ทำให้เกิดท้องผูกจากการเป็น μ-opioid receptor agonist ได้อีกด้วย ยานี้ผลิตในรูปแบบยาเม็ดที่มีความแรง 75 และ 100 มิลลิกรัม ขนาดที่แนะนำคือรับประทานครั้งละ 100 มิลลิกรัม วันละ 2 ครั้งพร้อมอาหาร ผู้ที่ไม่มีถุงน้ำดี ผู้ที่ทนต่อขนาดยาดังกล่าวไม่ได้ ผู้ที่ได้รับยาที่มีฤทธิ์ยับยั้งตัวขนส่งใน organic anion-transporting polypeptide (OATP) family ชนิด OATP1B1 (OATP1B1 inhibitors) หรือผู้ป่วยที่ตับบกพร่องระดับอ่อน (Child-Pugh Class A) หรือระดับปานกลาง (Child-Pugh Class B) ให้ลดขนาดยาลงเหลือรับประทานครั้งละ 75 มิลลิกรัม วันละ 2 ครั้งพร้อมอาหาร

การที่ยานี้ได้รับอนุมัติในข้อบ่งใช้ข้างต้นเนื่องจากมีการศึกษาทางคลินิกสนับสนุน เป็นการศึกษาแบบ randomized, multi-center, multi-national, double-blind, placebo-controlled trials จำนวน 2 การศึกษา (Study 1 และ Study 2) ในผู้ป่วย IBS ชนิด IBS-D ตาม Rome III criteria ใน Study 1 มีผู้ป่วยรวม 1,281คน และใน Study 2 มีผู้ป่วยรวม 1,145 คน ได้รับยา eluxadoline 75 หรือ 100 มิลลิกรัม หรือยาหลอก วันละ 2 ครั้งพร้อมอาหาร ในช่วงแรกทำการศึกษาเป็นเวลา 26 สัปดาห์ จากนั้นทำการศึกษาต่อไปอีก 26 สัปดาห์ในทั้งสองการศึกษาเพื่อดูทั้งประสิทธิผลและความปลอดภัยของยา ผลการศึกษาพบว่ายาให้ผลดีกว่ายาหลอก ส่วนอาการไม่พึงประสงค์ที่พบ เช่น ท้องผูก คลื่นไส้ ปวดท้อง

อ้างอิงจาก:

(1) Viberzi (eluxadoline). http://www.centerwatch.com/drug-information/fda-approved-drugs/drug/100080/viberzi-eluxadoline; (2) Eluxadoline. http://www.rxlist.com/viberzi-drug.htm; (3) Garnock-Jones KP. Eluxadoline: first global approval. Drugs 2015;75:1305-10.