Tramadol…เตือนอีกถึงความเสี่ยงต่อการเกิดผลเสียต่อการหายใจที่รุนแรง (serious breathing problems)

Tramadol เป็นโอปิออยด์สังเคราะห์ที่ใช้ระงับปวด (synthetic opioid analgesic) โดยใช้กับอาการปวดระดับปานกลางจนถึงรุนแรงในผู้ใหญ่ ไม่ใช้ในผู้ที่อายุต่ำกว่า 18 ปี (มีข้อยกเว้นสำหรับบางกรณี) ยานี้ถูกเปลี่ยนแปลงโดยเอนไซม์หลายชนิดที่สำคัญคือ CYP2D6 และ CYP3A4 ทำให้เกิดเมแทบอไลต์หลายชนิดด้วย แต่ชนิดที่สำคัญและจับกับ μ-opioid receptor ได้ดีกว่า tramadol อีกทั้งมีฤทธิ์ระงับปวดแรงกว่า tramadol หลายเท่า คือ O-demethylated metabolite (หรือ O-desmethyltramadol) สารนี้เกิดขึ้นโดยเอนไซม์ CYP2D6 แม้ว่า tramadol จะปลอดภัยกว่ายาหลายชนิดในกลุ่มโอปิออยด์ แต่เป็นยาที่ออกฤทธิ์แรงรวมถึงฤทธิ์กดการหายใจ ทำให้มีความเสี่ยงต่อการเกิดผลเสียต่อการหายใจที่รุนแรง (serious breathing problems) เช่น หอบ หายใจลำบาก หายใจไม่ออก แน่นหน้าอก ความเสี่ยงดังกล่าวเพิ่มขึ้นในเด็กและผู้ที่มีเอนไซม์ CYP2D6 ที่มีประสิทธิภาพสูงมากในการเปลี่ยนแปลงยา (ultra-rapid metabolizer) เนื่องจากจะเกิด O-demethylated metabolite ปริมาณมากและเร็วขึ้น (ในทางกลับกันหากยับยั้งเอนไซม์นี้จะรบกวนประสิทธิภาพของยาได้ ดังนั้นในด้านผลการรักษาจึงควรคำนึงถึงปฏิกิริยาระหว่างยาด้วย)

ที่ผ่านมามีองค์กรที่เกี่ยวข้องกับการกำกับดูแลความปลอดภัยในการใช้ยาของหลายประเทศได้ทบทวนถึงความปลอดภัยในการใช้ tramadol และได้ออกคำเตือนมาเป็นระยะๆ แม้ยานี้จะไม่แนะนำให้ใช้ในเด็กและวัยรุ่น แต่ในทางปฏิบัติก็มีการใช้ (off-label use) และเมื่อต้นปีนี้ประเทศแคนาดาโดยองค์กร Health Canada ก็ได้มีการทบทวนด้านความปลอดภัยในการใช้ tramadol จนนำไปสู่การปรับปรุงเอกสารที่เป็นข้อมูลผลิตภัณฑ์ทุกชนิดที่มี tramadol ผสมอยู่ โดยเน้นถึงความเสี่ยงต่อการเกิดผลเสียต่อการหายใจที่รุนแรง พร้อมทั้งให้ระบุด้วยว่าความเสี่ยงดังกล่าวเพิ่มขึ้นในผู้ที่เป็น ultra-rapid metabolizer และยังย้ำถึงการไม่ใช้ยานี้ในผู้ที่อายุต่ำกว่า 18 ปี

อ้างอิงจาก:

(1) Summary safety review - tramadol-containing products - assessing the potential risk of serious breathing problems (respiratory depression) in children and adolescents. February 22, 2017. http://www.hc-sc.gc.ca/dhp-mps/medeff/reviews-examens/tramadol-eng.php; (2) Tramadol hydrochloride. http://www.rxlist.com/ultram-drug.htm