การประเมินการใช้ยาในกลุ่ม cylclooxygenase 2 inhibitor ในผู้ป่วยที่เข้ารับการรักษาในโรงพยาบาลขนาดใหญ่

ภญ. สุวิมล ยี่ภู่

คณะเภสัชศาสตร์ มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ

ในประเทศออสเตรเลีย ยาต้านการอักเสบที่ไม่ใช่สเตียรอยด์ (non-steroidal antiinflammatory agents, NSAIDs) ในกลุ่ม cox 2 inhibitor (coxib) เป็นยาที่มีมูลค่าการใช้สูงมากเมื่อเปรียบเทียบกับความจำเป็นในการพิจารณาเลือกใช้ยานี้ในผู้ป่วยที่มีความเสี่ยงต่อการเกิดอาการอันไม่พึงประสงค์ต่อทางเดินอาหารจากยา NSAIDs รุ่นเก่า ดังนั้นจึงทำให้เกิดคำถามตามมาว่า การสั่งจ่ายยานั้น มีความเหมาะสมมากน้อยเพียงใด

การศึกษานี้ได้ทำการทบทวนการใช้ยา (drug use review) ในกลุ่ม coxib ในโรงพยาบาลระดับตติยภูมิขนาด 480 เตียง โดยศึกษาในผู้ป่วยจำนวน 70 ราย ที่เข้ามานอนในโรงพยาบาลและกำลังใช้ยาในกลุ่ม coxib อยู่ โดยวัตถุประสงค์ของการศึกษาคือ ประเมินความสัมพันธ์ระหว่างการสั่งจ่ายยา coxib กับภาวะข้ออักเสบ ศึกษาว่าก่อนการใช้ยา coxib ผู้ป่วยได้มีการใช้ยา paracetamol และ/หรือ ยา NSAIDs รุ่นเก่า มาก่อนหรือไม่ ประเมินข้อห้ามใช้ของยาในกลุ่ม NSAIDs และประเมินความพึงพอในของผู้ป่วยต่อการใช้ยาในกลุ่ม coxib

ผลการศึกษาพบว่าผู้ป่วยที่ได้รับยา coxib ทั้ง 70 รายนั้น มีเพียง 11 ราย (16%) ที่มีอาการและอาการแสดงของภาวะข้ออักเสบ ส่วนที่เหลือเป็นผู้ป่วย osteoarthritis (OA) หรือ degenerative spinal disease ที่ไม่มีภาวะอักเสบแต่อย่างใด และพบว่ามีเพียง 14 ราย (20%) ของผู้ป่วยทั้งหมดเคยได้รับยา paracetamol มาก่อนที่จะได้รับยาในกลุ่ม NSAIDs และมีผู้ป่วย 51 ราย (73%) เคยได้รับยา NSAIDs รุ่นเก่ามาก่อนได้รับยา coxib โดยในจำนวนนี้มีเพียง 11 รายที่เกิดอาการอันไม่พึงประสงค์ต่อระบบทางเดินอาหารจากการใช้ยา NSAIDs รุ่นเก่า (dyspepsia 5 ราย เลือดออกในทางเดินอาหาร 4 ราย แผลในทางเดินอาหาร 1 ราย และหลอดอาหารอักเสบ 1 ราย) สำหรับการประเมินเกี่ยวกับข้อควรระวังและข้อห้ามใช้ของยานั้นพบว่า ผู้ป่วย 34 รายใน 70 ราย (49%) ที่ได้รับยา coxib มีปัญหาเกี่ยวกับการทำงานของไตบกพร่อง (creatinine clearance <50 mL/min) หรือภาวะหัวใจล้มเหลว และพบว่ามีผู้ป่วย 15 ราย (21%) ที่มีการทำงานของไตแย่ลงหลังจากการใช้ยาในกลุ่ม coxib ส่วนในด้านความพึงพอใจของผู้ป่วยในการใช้ยากลุ่ม coxib นั้น พบว่า 31% ของผู้ป่วยให้คะแนน pain score > 5 คะแนน (0 = ineffective, 10 = fully effective) โดยมีผู้ป่วยให้คะแนนเต็ม 10 จำนวน 5 ราย อย่างไรก็ตามมีผู้ป่วยที่ให้ 0 คะแนนถึง 20 คน

จากผลการศึกษาสรุปได้ว่า ยากลุ่ม coxib มักถูกใช้เป็นยาตัวแรกสำหรับ degenerative OA โดยที่ผู้ป่วยไม่มีภาวะอักเสบที่ชัดเจน และส่วนใหญ่ไม่มีการใช้ยา paracetamol มาก่อน ซึ่งพบว่า paracetamol เป็นยาที่มีประสิทธิภาพดีใกล้เคียงหรืออาจดีกว่ายากลุ่ม NSAIDs ในการบรรเทาอาการปวดจาก OA นอกจากนี้พบว่าการใช้ยา coxib ในบางกรณีไม่ได้คำนึงถึงข้อควรระวังหรือข้อห้ามใช้ในผู้ป่วยอย่างรอบคอบ ซึ่งผลการศึกษานี้ได้ช่วยอธิบายถึงสาเหตุของการที่ยาในกลุ่มนี้มีมูลค่าการใช้ที่สูงมากในประเทศออสเตรเลีย